Esperanta
Ligilo
Oficiala organo de la Ligo Internacia de Blindaj
Esperantistoj (LIBE)
Numero 9
Novembro 2025
Enhavtabelo
Kelkaj komencaj informoj.
cxu nur miron vekas gvidhundoj?
Forpasis eksterordinara virino.
Literaturo:
Generalo.
Memmortigo de $Tanja.
sxarkoj ìtelatakas.
Solvo de la matematika enigmo.
Ciferalfabeta enigmo.
pri nia pagxaro en interreto.
Kelkaj komencaj informoj
En sia reta kunveno de la 22-a de
auxgusto 2025, la Estraro, ekzamen-
inte la rezulton de la asocia vocxdon-
ado kaj la nunan staton de la Aso-
cio, difinis la konsiston de la nova
Estraro, kiu gvidos la asocian aga-
don gxis la jaro 2029.
Ekde nun estos do prezidanto Joa-
quim Lagartixa (Portugalujo), Vic-
prezidanto Natalia Kasymova (Ger-
manujo), gxenerala sekretario Sophie
Renault (Francujo), Dua sekretario
Nedeljka Lozajicx (Serbujo), Kasi-
sto Pier Luigi da Costa (Ital-
ujo) kaj Konsilantoj Dragan Stoko-
vicx (Kroatujo) kaj Vjaceslav Su-
slov (rusa Federacio).
Certe cxiuj membroj de $$LIBE dezi-
ras al la nova estraro (
la plej fruk-
todonan laboron!
La 111-a Universala Kongreso de
Esperanto okazos en Graz (Aux-
strujo) de la 1-a gxis la 8-a de Aux-
gusto 2026. Gxia cxeftemo estos "Volont-
ulado kiel servo al dauxripova evo-
luigo".
memorigo pri la 90-a IKBE en
2026. Kiel vi jam scias, oni devas
aligxi kiel eble plej baldaux al nia
IKBE de la venonta jaro, cxar la ho-
telo kiu estos nia restadejo kaj
kongresejo bezonas koni la nombron
de la por ni rezervendaj cxambroj an-
taux la fino de decembro. Do, aligxu
tuj!
Je via dispono estas la membroj de
la Prepara Komitato pier Luigi
da $$Costa (dacostapl@gmail.com),
Sophie Renault (sophie.renault761
@gmail.com) kaj Anna Barbara Her-
mann (hermann.annabarbara@yahoo.de).
cxu nyur miron vekas gvidhundoj?
Kabaredisto Patrick Laureij hie-
rauxvespere (temas versxajne pri lasta
oktobra semajnfino) rifuzis prezenti
en Amsterdamo cxar helpohundo cxees-
tis en la salono. Tuj cxe la komenco
de sia spektaklo en la teatro VU
Griffioen, li diris, ke li sentas
sin 'nesekura' kaj "vundebla" pro la
hundo.. "Mi starigas miajn limojn.
Mi ne ludas por beboj kaj ne por
hundoj," li diris, por poste forlasi
la scenejon.
Multaj el la tricent homoj en la
elvendita salono pensis, ke la kaba-
redisto faras sxercon. La virino res-
tis sidanta kun sia hundo, apogita
de la publiko. "Ne foriru," kriis
pluraj vizitantoj.
Kiam Laureij reaperis sur la sce-
nejo iom poste, klarigis, ke li se-
riozas. "Vi ricevos vian monon reen..
Nur foriru," li diris.
La roterdama kabaredisto Laureij
(42-jara) havas fonon kiel pied-
batboksisto. En siaj kabaredprogra-
moj, traplektitaj kun krudaj dirajxoj
kaj stratjxargono, li multe rakontas
pri sia tempo kiel boksisto, la reg-
ado de agreso kaj siaj depresioj.
La kabaredisto estis hieraux nesxan-
gxgebla koncerne la virinon kun vida
handikapo en rulsegxo. Sxi provis
trankvile klarigi al Laureij, ke sxi
ne povas esti sen sia gvidhundo, sed
li restis cxe sia objxeto kaj sendis
la publikon en la antauxsalonon.
Konsiderinda parto de la vizitan-
toj efektive decidis iri hejmen. La
ceteraj restis en la antauxsalono,
kie la teatra estraro proponis par-
donpetojn kaj senpagan trinkajxon.
Multaj vizitantoj montris sian soli-
darecon kun la virino kun la hundo.
Teatraj dungitoj emfazis, ke la kun-
portado de helpohundo en la salonon
estas simple permesita.
Granda estis la miro, kiam Lau-
reij post iom malpli ol duonhoro a-
peris en la pordejo de la antauxsalo-
no kaj alvokis la restantan publikon
tamen enveni, por ke li povu ludi
sian spektaklon.
"Ni venos nur se vi petos pardonon
al tiu sinjorino," estis la reago.
Laureij tiam iris al sxi, diris, ke
li havas nenion kontraux hundoj sed
ja sentas sin tre vundebla. Kiam li
poste pardonpetis kaj tamen permesis
al la virino kun la hundo veni, an-
kaux la cetero de la publiko decidis
reveni internen.
Antaux ol Laureij povis komenci,
la virino postulis la mikrofonon.
"Mi konsideras hodiaux kiel donacon,"
sxi diris, starante antaux la scenejo.
"Mi spertis suficxe multe da diskri
minacio en mia vivo. Sed mi gxojas,
ke vi, kiel publiko, subtenis min."
Por du trionoj de la origina pu-
bliko, la kabaredisto poste ludis la
antauxprovon de sia spektaklo Zin-
tsugi. Laureij regule haltis en la
spektaklo kaj komencis plori cxe la
fino. La helpohundo dum la tuta ves-
pero ne faris ec "kvik".
Laureij ne volis reagi al la oka-
zajxo antaux la rekomenco de la spek-
taklo. Lia administrado ne estis
atingebla por komento.
(fonto: NOS ì (Nederlanda publika
radio kaj televido).; el la neder-
landa tradukita per AI; Provlegis
kaj korektis Jan Bemelmans)
Forpasis eksterordinara virino
sxi estis vidanta membro de IABE,
ne nur valora helpantino, sed cxiam
preta solvi cxies problemojn, ecx
tiujn ne jam menciitajn, sed kiujn
sxi kapablis diveni per iu sxia miste-
ra povo. Por anonci sxian morton mi
povas nur transdoni la mesagxon adre-
sitan tiucele al la membroj de IABE
de gxia prezidantino.
(red.)
Kun multe da doloro ni komunikas al
vi la forpason de nia anino kaj tre
amata amikino Mariella Calabrini,
kiu forlasis nin jxauxdon la 9-an de
oktobro post longaj monatoj de sufe-
rado.
En nia menso kaj en nia koro sxi
xiam vivos, kaj ni volas memori sxin
kia sxi estis: suna kaj pozitiva en
cxiu sia sinteno, disponebla kaj sin-
dona por cxiuj, kaj speciale por ho-
moj kun malfacilajxoj, Mariella
firme kredis en la valoro de la lin-
gvo esperanto, kiun sxi konis kaj laux
siaj eblecoj klopodis disvastigi.
Mariella multe mankos al nia Aso-
cio kaj al ni cxiuj, sxiaj geamikoj,
kiuj amis kaj estimis sxin.
Por la
estraro de IABE
Violetta de Filippo
Generalo
En la gxardeno de Luksemburgio,
fama parko de Parizo, mi promenis
kun mia hundo. Cxe la infanludejo mi
renkontis maljunulon, kiu ludigis
sian hundon kaj sian nepon. Unuavide
li similis al tipe franca avo, sim-
ple vestita kaj prizorganta sian ne-
pon dum siaj versxajne nefinigxantaj
dumemeritaj tagoj. Tamen pro mia
diodonita talento malkovri la veran
karakteron de homo, kiu sin kasxas
sub siaj vestoj, mi rimarkis, ke li
ne estas simpla avo+ Laux sia mieno,
li sxajnis grava kaj altranga homo,
kiu strebas sin kasxi sub simplaj kaj
ordinaraj vestoj.
Kio plej allogis min estis, ke li
parolas angle kun sia nepo, havante
tuj rimarkeblan francan akcenton!
Mia petolema emo vekigxis amuzigxi per
babilacxo kun tiu laux mi iama altran-
ga burgxo. Cxar mi estas esperantist-
ino, kaj la lingvo estas ja mia ajxo!
Aliflanke, eble nia babilado povus
konduki al pli dauxra amikrilato, kiu
scias?
Sxajnigante min aparteni al altran-
ga sociklaso, mi proksimigis mian
tutan koketarton al lia klarvide in-
tenca rifuzemo. Tamen mi sukcesis.
Ja ekzistas momentoj, kiam nur la
virinoj scipovas kiel sukcesi! Kaj
la viroj cxiam denove trompigxas!
Sercxinte la plej tauxgan komencfra-
zon en mia enkapa angla vortaro, ka-
restone mi alparolis lin:
"Felicxas nepo, kies avo vi estas!"
"Dankon, mia damo!!" li respondis,
iom dubatone.
Fiera pro la unua sukceso, mi iom
pli kuragxe demandis:
"Cxu kostas al vi multe da penado
kaj tempo lernigi al li la anglan?"
"Efektive jes, liaj gepatroj ne
havas suficxe da tempo por eduki lin
laux la bezonoj de la tempo. Ili vo-
las lernigi al li alian lingvon,
(tie cxi li lipgeste kaj mangeste mo-
kante aldonis) pli internacian, pli
logikan, pfff!(kaj tuj sxangxgxis sian
tonon kaj serioze dauxrigis.) En la
lernejoj ja oni ricevas nur cife-
rojn, nenian efikan edukon, ja la
angla estos, en lia tempo, universa-
la lingvo.
Pli proksimigxante al li kaj etend-
ante mian manon, mi diris mian no-
mon, Louise-Marie Rinkipe, kaj
petis la lian jene:
"—Kiel via permeso rajtigas min
nomi vin? Certe Afabla Avo estas
deca, tamen mi lasas gxin al li (kaj
mi kapaludis la nepon)". Al mi vi
sxajnas pli Amiko ol...."
"Ooo, vi estas tre gxentila, mia
damo. Nuntempe mi, ... ni, ... (li
sxangxis al la franca sen ecx demandi
min, cxu mi parolas la francan) oni,
jes jes, oni, ... kiel oni traduku
Oni anglen?"
"Ne gravas." Kaj mi tonhezite mon-
tris al li, ke li ankoraux ne diris
sian nomon.
"Pierre-François de la Feran-
dière."
Mi trovis la momenton bona por
dauxrigi la konversacion:
"Eble estas konsekvenco de tro da
anglismo. Mi divenas, ke vi havis,
aux ecx ankoraux havas, decidofaran po-
stenon, cxu...."
"Jes, jes... (li diris france kaj
iom fiere), mi estis generalo de O-
TAN, (kaj tuj poste aldonis iom tri-
statone) kvankam multaj aliaj diras
NATO...."
"Hooo, mi jam divenis, ke vi estas
altrangulo, evidentas el via mie-
no... (kaj li gxojis kiel infano...
kaj li ekridis... kaj mi dekmilafoje
certigxis, ke cxiuj viroj amas kompli-
menton).
Kvankam mi estis certa, ke li es-
tas emerita, tamen mi ne lasis fali
mian virinan ruzajxon:
"General’, vi ne similas al emer-
ita viro. Cu vi ankorau laboras cxe
NATO, aux cxe la nacia armeo?"
"Vi afablas, mia damo, sed mi vere
estas emerita. Kompreneble oni foj-
foje konsultas min pri gravaj afe-
roj+"
"Pri lingvaj problemoj ekzemple?"
"Nu, ne precize... tio jam estas
solvita!"
"cxu vere? Kiel?"
"Ni cxiuj parolas la anglan."
"Kaj cxiuj komprenas?"
"Verdire ne, tamen ne gravas...!
La usonaj generaloj estas tre paci-
encaj. Ili helpas la aliajn, se te-
mas pri lingvaj problemoj. Vi scias,
ke la franca lingvo estas la dua, a-
pud la angla."
"O, mi ne sciis. Tamen temas pri
multaj aliaj landoj. cxu cxiuj konsen-
tas kaj kontentas?"
"Ni estas militistoj, mia damo, en
la armeoj ni havas nian hierarkion.
Kontenta aux ne, oni devas obei la
superulon. Nuntempe la usonanoj es-
tas la estroj."
"Mi ne sxatus esti duaranga."
"Post kelkaj generacioj neniigxos
tia sento, cxar cxiuj farigxos egalaj."
"Kaj cxiuj farigxos usonanoj?"
La generalo ekis pensi. Kvazaux por
la unua fojo li ekpensis tiom pro-
funde. Mi kaptis la okazon kaj hel-
pis lin:
"Se iam la usonanoj diros '"$Usono
unue". aux petos de aliaj landoj pli
kaj pli da kontribuoj?"
"Ni havas oficialan traktaton"
(diris la generalo iom malcerta-
tone).
"Mi rimarkas dubon en vi, kara ge-
neralo, cxu vi dubas pri la lingva
problemo aux io alia maltrankviligas
vin?"
"Verdire, cxio+ La lingvo estas
simbolo de nia personeco, identeco,
nacieco, kulturo, povo ... jam de
longe oni hierarkie konvinkis min,
ke la angla estas la ununura solvo,
tamen ene de mi mem, mi cxiam estis
en dubo ... gxis nun, kiam vi revekis
tiun dubon.... se diri sincere, kiam
mi parolas en la franca, mi sentas
min hejme, mi fieras, mi facile kaj
flue klarigas, kion mi volas diri...
sed kiam mi parolas angle, mi subite
min trovas tia... kiel vi diris...
duaranga... sed kion fari? Estas la
kruela realeco."
"Por sxangxi la kruelan realecon, o-
ni unue devas havi gxustan idealon,
ne gravas kiom dauros."
"Bonvolu ne paroli pri tiaj dangxe-
raj solvoj kiel $Volapuko, $Espe-
ranto, $Interlingvao ktp, kiujn in-
ventis la germana, rusa, angla impe-
rioj."
"Dangxeraj?+"
"Jes+ Oni inventis ilin por povi
facile penetri en niajn militajn in-
formojn. Nia lingvo defendas
nin...."
"Sed, general., u laux vi la angla
ne estas fremda?"
La generalo iomete hezitis, poste,
neglektante auxdi mian demandon, mal-
lauxte respondis:
"Mi suficxe studis tiajn artefari
tajn lingvojn. Inter ili Esperanto
estas tiom facila, ke jam ecx mia ne-
po povas iom paroli...."
"Via nepo? Tiu cxi?"
La generalo, denove evitante res-
pondi mian demandon, aldonis:
"Lerninte la saman facilan lin-
gvon, cxiuj farigxos egalaj, nek eli-
to, nek serioza edukado.... Soldato
de fora lando komprenos francan aux
usonan generalon.... Mi fieras ke
nia delegacio vetois tiun dangxeran
proponon de la persa delegacio en
Ligo de Nacioj. Ankaux tiam, kiel
nun, la persoj volis konkeri la mon-
don."
"Sed ilia lingvo estas nek Espe-
ranto nek Interlingvao+ Teorio de
komploto? Haha+"
"Tute ne! Se ni akceptus, ni per-
dus la hegemonion de nia bela franca
lingvo."
"cxu nun nia lingvo estas interna-
cia? Generalo kara, iom da serioza
pensado, bonvole+ Do, strebante al
la angla, nun vi batalas kontraux via
nacio."
Nenio estas pli ofenda por patr-
iota generalo ol akuzi lin pri per-
fido+ Li tiom profunde ofendigxis, ke
li kolere demandis min:
"Prezentu vin, sinjorino! Krom via
nomo mi scias nenion pli pri vi. Kiu
vi estas verdire?"
Donante mian vizitkarton, mi al-
donis:
"Prezidantino de la Pariza Espe-
ranto-Asocio...."
Li pli kolergxgis kaj krie alvokis
sian nepon:
"Espero, Espero, venu+ Ni iros
hejmen+ Kie restis la hundaco? Ho-
pe, hope, hophope."
Ili foriris.
Mi parolis kun mia hundo:
"cxu vi vidas, Espereto? Ankaux
cxi-foje mia virina intuicio
eraris...."
Marianne Pierquin
memmortigo de Tanja
"Viktor, sxi estis nur dudekjara.
Kial vi agis tiamaniere?" flustras
Milena kaj turnas sian kapon flan-
ken.
Viktor veturigas kaj silentas.
Kion li diru? Kiel klarigi al Mile-
na? sxi ecx ne deziris auxskulti lin.
Jam du tagojn la telefono hejme ne
cxesis sonori. Viktor ne levis la
auskultilon, sed Milena levis gxin
kaj cxiam per glacia vocxo sxi diris:
"Halo."
De la alia flanko oni pri io de-
mandis al sxi.
"Ne. cxi tie ne logxas profesoro
Kitev", respondis sxi kaj rigardis
al Viktor, sed li senmova sidis sur
la kanapo, strabanta la televidilon.
Li kaj Milena estis kiel ombroj en
la domo, kiuj ne parolis unu kun la
alia. Matene ili atendis unu la a-
lian antaux la banejo kiel kunlogxan-
toj, kiuj ne konas unu la alian. U-
nue en la banejon eniris Milena,
kaj dum la akvo el la dusxo susuris,
Viktor sidis cxe la eta tablo sur la
teraso, trinkis kafon kaj fumis.
La auxtuna suno provis trabori la
grizajn nubojn. La suno aperis por
sekundo kaj denove malaperis, kvazaux
gxi kasxus sin malantaux peza kurteno,
kaj neniu sciis kiom longe gxi restos
tie, cxu tutan horon, aux eble dum la
tuta tago. La cxirkauxajxo de la domoj
similis al grafikajxo. Estis prema
urba pejzagxo, pentrita grizkolore,
kaj sur gxia fono strange elstaris la
multetagxaj domoj, la nigraj arboj
kun nudaj brancxoj, la rapide trapa-
santaj tramoj. Viktor sidis cxe la
tablo, fumis kaj rigardis eksteren,
tamen foje-foje li sentis, ke li ne
observas la pejzagxon, sed lia rigar-
do fiksas ian malproksiman imagitan
punkton.
Milena eliras el la banejo. Li
auxdas, kiel sxi malfermas la pordon
kaj eniras la cxambron. sxi surhavas
blankan molan banmantelon kun kapu-
cxo. Milena faras kelkajn pasxojn,
ekstaras cxe la vestosxranko kaj ko-
mencas sekigi sin. sxi deprenas la
kapucxon kaj per eta tuko atente sek-
igas sian nigran hararon, kiu simi-
las al nigra birda flugilo. Akvaj
gutoj rosigas sxian glatan frunton.
sxiaj brovoj estas malsekaj. sxia blua
rigardo vagas al la plafono. Milena
ne rigardas Viktoron, kiu sidas sur
la teraso, dorse al sxi. sxi kondutas
tiel, kvazaux sxi estus sola ne nur en
la cxambro, sed en la tuta domo. Post
la sekigo de la hararo kaj la viza-
gxo, Milena malrapide demetas la
banmantelon kaj jxetas gxin sur la se-
gxon. sxi restas nuda. Viktor ne ri-
gardas sxin, sed en tiu cxi momento li
sentas, kiom alloga estas sxia nuda
korpo, kiu odoras je mento. Kiom
glataj kaj rondaj estas sxiaj sxul-
troj, sxiaj mamoj, sxia ventro, sxiaj
femuroj. Viktor sentas la varmon de
sxia korpo.
Milena sekigas sian korpon kaj
komencas vesti sin. sxi surmetas la
kalsonon, la mamzonon, la bluzon, la
jupon.... sxajnas al Viktor, ke tiun
cxi riton de la vestado sxi faras mal-
rapide kaj precize por eksciti lin.
Milena bone scias, ke ecx dorse Vi-
ktor bone sentas cxiun sxian movon.
Jam vestita sxi eliras sur la tera-
son.
"La kafo estas preta", diras Vik-
tor, sed Milena silentas.
sxi prenas la kafujon kaj plenigas
sian glason per kafo kaj eksidas cxe
la tablo. sxi bruligas cigaredon kaj
alrigardas la grizajn nubojn, malan-
taux kiuj kasxas sin la suno.
Eble en tiu cxi momento sxi demandas
sin, cxu la suno aperos aux dum la tu-
ta tago gxi restos kasxita malantaux la
pezaj nuboj. Milena fortrinkas la
kafon, starigxas, iras al la spegulo
en la cxambro kaj komencas sxminki
sin. Per sxminkokrajono sxi emfazas la
profundon de siaj okuloj kaj siajn
humidajn molajn lipojn. Poste sxi
surmetas sian pluvmantelon, prenas
sian mansakon kaj eliras. sxi diras
nek "gxisrevido", nek "adiaux"
kaj ecx
ne alrigardas Viktoron. Li restas
sidanta sur la teraso cxe la eta ta-
blo, rigardanta al ia malproksima
imagita punkto. Nun li eksentas la
silenton. La silento kvazaux pezas.
Jam estas tempo, ke ankaux li preparu
sin. Li eniras la banejon, banigxas,
razas sin, sed cxion li faras auxtoma-
te. Liaj pensoj vagas ien. Li ne
certas, cxu li meditas pri io aux tra
lia konscio trakuras nur apartaj
vortoj, vizagxoj, pasintaj tagoj....
Li sentas sin elcxerpita. Li vestas
sin: cxemizo, pantalono, kravato, ja-
ko.... Li kvazaux kirasas sin en mal-
oportunaj metalaj vestoj. Li ekiras.
Ekstere la suno sukcesis por iom
da tempo trabori la nubojn, kaj nun
gxi lumas kiel flava lanterno ie tre
alte.
Vespere okazas la samo. Milena
antaux li revenas el la laborejo. sxi
sidas en la cxambro antaux la televid-
ilo kaj spektas la novajxojn. Viktor
malfermas la pordon kaj eniras. Li
diras: "Bonan vesperon." Sed Milena
ne respondas kaj ecx ne alrigardas
lin. Li ekstaras cxe sxi, deziras al-
paroli sxin, demandi sxin pri io. Li
devas denove klarigi al sxi, diri, ke
ne estas tiel, kiel la jxurnalistoj
skribis en la jxurnaloj kaj kiel oni
diris en la televizio. Li jam cent-
foje rakontis cxion al Milena, tamen
sxi ne auxskultas lin kaj dauxre rigar-
das lin kun malsxato kaj nauxzo.
Li staras en la mezo de la cxambro
kiel monumento. Li ne scias kion fa-
ri. Li havas emon pri nenio, ne de-
ziras spekti televizion, nek auxskul-
ti radion, nek legi. Li alrigardas
al la tablo en la cxambro kaj rimar-
kas sur gxi jxurnalon, iun taggazeton.
gxi estas tiel metita sur la tablon,
ke li nepre rimarku gxin. Sur la unua
pagxo per grandaj literoj estis skri-
bite: "Studentino estis delogita de
profesoro kaj poste sxi mortigis
sin."
$Viktor ne povas reteni sin kaj
diras: "Tio estas nauxza mensogo!"
Li prenas la jxurnalon kaj dissxiras
gxin. Milena turnas la kapon kaj ri-
gardas lin malsxate. Viktor ekstaras
antaux sxi. Li deziras denove diri al
sxi, ke tio ci estas nauxza atako kon-
traux li, ke tio estas fia kalumnio,
kiun tre lerte organizis liaj kon-
trauxuloj, kiuj deziras ruinigi lian
vivon kaj neniigi lin. Eble la vorto
"deziras" ne estas preciza. Li jam
estas tute neniigita. Lia vivo estas
disbatita. Lia familio ankaux. Kio
ankoraux atendas lin? Li havas la te-
ruran senton, ke iu pusxis lin de al-
ta sxtuparo kaj nun li ruligxas sur la
sxtupoj sen halto. Neniu scias, kiom
da tempo li ruligxos tiel. La sxtuparo
estas tre alta. La sola homo, kiu
devas kompreni lin, kiu devas kredi
al li, estas Milena, lia edzino,
sed sxi ne deziras ecx alrigardi lin,
kvazaux neniam dum la tuta vivo sxi e-
stus vidinta lin.
Viktor konatigxis kun Milena, ki-
am ambaux estis gestudentoj. Tiam ili
logxis en eta subtegmenteja logxejo,
kie vintre ili frostis kiel hundoj.
Li kaj Milena studis por la ekzame-
noj, vestitaj en manteloj kun sxaloj.
Vespere, kiam ili enlitigxis en la
mallargxa lito, ili forte brakumis u-
nu la alian por iomete varmigxi. Vi-
ktor prenis la etajn manojn de Mi-
lena, kiuj similis al frostigxintaj
paseroj, kaj varmigis ilin per sia
spiro. Tiam li kaj sxi estis kiel unu
homo, ili kvazaux havis unu komunan
koron, kiu ritme batis.
Tiam foje Viktor malbone fartis,
havis febron, tremis kiel tremolo.
Milena kolektis cxiujn dormkovrilojn
kaj kovris lin, sed liaj dentoj daux-
re klakis pro la febro. sxi infuzis
teon, donis al li kuracilon, aspiri-
non, la solan kuracilon, kiu estis
en la logxejo. Milena iris sercxi ku-
raciston. Post dudek minutoj sxi re-
venis kun kuracisto. Viktor ne kom-
prenis, kie Milena trovis la dokto-
ron. Eble li logxas en la domo, kaj
Milena sukcesis konvinki lin veni.
La doktoro preskribis kuracilojn,
kaj Milena tuj kuris acxeti ilin.
Kiam sxi revenis, sxi dauxrigis infuzi
teon, doni al Viktor kuracilojn,
kaj dum la tuta tempo sxi sidis apud
la lito kaj karesis lian varman
sxvitantan frunton. Kaj nun sxi ne
deziras ecx rigardi lin, nek auxdi
lin.
"cxu ni vespermangxos?" demandas
Vik-
tor.
"Mi ne estas malsata", respondas
seke Milena.
Viktor iras en la kuirejon kaj
prenas botelon da vodko. Li versxas
iom da vodko en glason kaj eksidas
cxe la tablo. Li trinkas, sed ne ha-
vas emon trinki. Neniam li sxatis al-
koholajxon kaj neniam emis trinki so-
la. Kiam li estis kun amikoj, li
trinkis iomete, sed sola neniam. Nun
li provas trinki ankoraux unu gluton,
sed li lasas la glason kaj enrigar-
das en la fridujon. Nenio estas por
vespermangxo. cxu dum la lastaj tagoj
Milena mangxas aux ne? Li trancxas por
si panpecon, sxmiras gxin per butero
kaj metas sur la pantrancxajxon du sa-
lampecojn. Eble tio suficxas. Ankoraux
iomete li restas en la kuirejo cxe la
tablo kun netrinkita glaso, plena de
vodko. Poste li ekstaras, estingas
la lampon kaj iras en la dormcxam-
bron. Milena dormas en alia cxambro
sur la kanapo, antaux la televidilo.
Li malvestigxas kaj kusxas en la mal-
luma cxambro. Lia rigardo estas di-
rektita al la plafono. Ekstere la
stratlampoj jxetas palan citronan lu-
mon. Li ne sxatas la fenestrokurte-
nojn. Li alkutimigxis dormi cxe duon-
lumo. Milena tamen povas dormi, nur
kiam en la cxambro estas plena mallu-
mo, kaj antaux la enlitigxo sxi cxiam
diligente kaj precize tiras la du
dikajn fenestrokurtenojn.
Viktor kusxas kaj meditas pri Ta-
nja. Li ne povas klarigi al si mem,
kiel okazis tio. Tanja estis lia
studentino, kaj sxi mortigis sin. sxi
saltis de la dekkvina etagxo de alta
domo. Oni diris, ke Tanja mortigis
sin, cxar sxi amis Viktoron. La jxurna-
loj skribis, kaj la televizio anon-
cis tion. En la tago, kiam Tanja
mortigis sin, la telefono en la domo
de Viktor ne cxesis sonori. Estis ve-
ro, ke Viktor kelkfoje renkontigxis
kun Tanja. Ja, li konsultis sxin pri
la diplomlaboro, kaj Tanja venis en
lian kabineton en la universitato
por priparoli kun li la problemojn
de la diplomlaboro.
Viktor vekigxas. Lia kapo pezas.
Li iras en la kuirejon por prepari
kafon, sed li miras, la kafo jam es-
tas preparita. Hodiaux Milena pli
frue vekigxis kaj preparis gxin. Li
versxas kafon en la tason kaj eliras
sur la terason por trinki gxin kaj
bruligi la unuan cigaredon por tiu
cxi tago. Milena jam estas sur la
teraso. Versxajne sxi tro frue vek-
igxis. sxia hararo estas humida, do sxi
jam banis sin. Milena estas vestita
kaj preta por eliri. Viktor eksidas
silente kaj bruligas la cigaredon,
rigardas tra la fenestro. Hodiaux la
tago estas pli klara. La pezaj nuboj
jam ne estas, kaj la suno brilas.
Blovas malforta vento. Estas suna
auxtuna tago.
"Ni devas ekiri", diras subite
Milena.
Viktor levas la kapon kaj mire
alrigardas sxin.
"Kien?" demandas li&.
"Hodiaux estos la entombigo de Ta-
nja."
Viktor rigardas Milenan stupore.
"Vi estis sxia profesoro, kaj vi
devas cxeesti", diras Milena.
Viktor sentas sin embarasita; li
ne scias kion respondi al Milena.
"Mi estos kun vi", diras sxi.
Ambaux eliras el la domo kaj eniras
la auxton. Viktor funkciigas la aux-
ton. Milena sidas apud li. Ili am-
baux rigardas al du diversaj direk-
toj, al iuj malproksimaj imagitaj
punktoj.
Julian Modest
sxarkoj sxtelatakas
Atakoj fare de sxarkoj plinombr-
igxas, precipe cxe la marbordoj de
Auxstralio kaj Florido en Usono.
Pri la rekorda jaro de atakoj en 2000
kulpas kredeble la kreskanta nombro
de turistoj elektantaj ekzotajn fe-
riojn. En tiu cxi jaro pintis la ata-
karo je 79, la plej alta cifero ek-
de la lancxo de la sliparo antaux kvar
jardekoj. Plinombrigxis atakoj en U-
sono, kun 51. Tamen pro sarkoj pe-
reis pli da homoj en auxstraliaj ma-
roj ol aliloke. En 2000 okazis tri
mortoj en Auxstralio: krome tri a-
liaj mortoj atribuigxis al la granda
blanka sxarko (Carcharodon carcha-
rias). Troveblis neniuj kadavroj,
nur restajxoj, kiuj restis tro longe
en la akvo por ekscii, cxu ili estis
mangxitaj antaux aux post morto.
Auxstralia spertulo, Chris McDo-
nald de la Sidneja Akvario, kulpigas
troan fisxkapton pri la kreskanta nombro
de atakoj, argumentante, ke sxarkoj
nun devas cxasi sian naturan predon
cxiam pli proksime al la tero, cxefe
inter sablajxoj. Senkonteste la plej
kutima atako estas "akcidento", en
kiu nagxantoj kaj surfantoj farigxas
viktimoj. Atakoj tiaj ofte rezultas
el eraro fare de la sxarko pro malbo-
na videblo en la akvo. Oni hipote-
zas, ke sxarkoj konfuzas surfanton aux
plongxanton en kauxcxuka kombineo kun
foko aux otario. Versxajne la fisxego
tuj ekscias, ke la homo estas fremda
predo, forlasas gxin post la unua
trancxo kaj ne revenas. Vundoj tiaj
estas malgrandaj, kutime sub la ge-
nuo, kaj malofte minacas la vivon de
la viktimo.
sxtelagresoj. - La alia speco de
atako estas "sxtelagreso". Kvankam
malpli kutimaj, ili rezultigas pli
gravajn vundojn kaj okazas en akvo
pli profunda. La sxarko komence cxir-
kauxnagxas la viktimon, antaux ol ata-
ki. Kontraste al akcidentoj, sxtelagre-
soj ripetigxas, tiel ke la vundoj
multas kaj gxenerale severas, konduk-
antaj al morto. Tiajn atakojn ofte
kauxzas nutrado (kiam plongxisto por-
tas kun si fisxon kaj tiam igxas mem
predo) aux antagonisma konduto de
nagxanto.
Se sxarko atakas, kion fari? Piede
aux pugne batu la sxarkon, aux per fin-
gro piku gxin en la okulojn aux mal-
antau la operkulojn. Ne indas pani-
ki, malgraux la pliigxanta nombro de
atakoj: pli probablas, kiel emas di-
ri George Burgess, direktoro de la
Atak-Sliparo, ke oni estos fulme
frapita ol sxarke mangxita.
Plej endangxerigas sxarkojn homoj,
tamen, ol inverse. Burgxonas sxark-
kapta komerco- por provizi homan
mangxajxo-merkaton per sxark-nagxiloj.
Tiun multekostan delikatajxon "rikol-
tas" kaptistoj, kiuj malsxpare kaj
malhumane detrancxas la nagxilon kaj
rejxetas la kadavron en la ondojn.
Kontrauxlegxa kaptado. - La
nagxi-
loj estas sekigitaj kaj kuiritaj en
supo trovebla tipe en cxinaj restora-
cioj tra la mondo. Kilo da nagxiloj
kostas cxirkaux 160 usonajn dolarojn
kaj bovlo da supo povas atingi gxis
150 dolarojn. Ekzistas nenia pruvo,
ke la nagxiloj entenas ajnan poziti-
van medicinan econ. Tamen la supo
prestigxon posedas en Oriento. Aldo-
ne, la alta prezo kaj la granda po-
stulo de sxatantoj kondutas al kresko
de kontrauxlegxa kaptado en maraj re-
zervejoj kiel Galapagoj kaj Koko-
soj. Laux premgrupo $]ildAid (pro-
ksimume: helpo al sovagxaj bestoj),
cxirkaux 10-13 milionoj da sxarkoj cxiun
jaron pereas pro fikomerco simila al
bucxado de elefantoj pro eburo.
Laux spertuloj cxe la Universitato
de Florido, kies statistikoj etend-
igxas inter la jaroj 1580 kaj 2000,
la plej dangxera sxarko estas la gran-
da blanka (Carcharodon carcharias),
kiu pereigis 348 homojn; la dua es-
tas la sxarko tigra (Galeocerdo cu-
vier), kiu oferigis 116 homojn. En
tria loko, kun 82 viktimoj en 420
jaroj, la sxarko buldoga (Carcharhi-
nus leucas). Sed, kvankam oni taksas
la grandan blankulon malica kaj kru-
ela, gxia ekzisto estas minacata, ti-
el ke en pluraj landoj gxi estas pro-
tektata: Sudafriko, Namibio, Aux-
stralio, Usono kaj Israelo.
Lastatempaj atakoj denove montras,
ke ne necesas esti en akvoj profun-
daj por riski la vivon. Ekzemple en
Florido ludis okjarulo en gxisgenua
akvo malklara, kiam sxarko buldoga
formordis al li kruron kaj forsiris
brakon. Lian vivon savis onklo, kiu
eltiris lin el la akvo kaj tuj en-
vadis la maron por kapti per la vo-
sto sxarkon du metrojn longa kaj 90
kilogramojn peza. La beston li tre-
nis surstranden, kie gardisto gxin
pafmortigis. La onklo elfauxkigis de
la sxarko la forsxiritan brakon kaj
dum 11-hora operacio hxirurgoj redo-
nis al la knabo la brakon. La etulo
restas tamen en duon-komato.
$Martin $ECOTT
Solvo de la matematika enigmo
La trovenda nombro estis 23. Plus
7 gxi ja donas 30, divideblan per
3. Plus 4 gxi donas la malparan
nombron 27 kaj oble 2 gxi donas
46, evidente finigxanta per la cife-
ro 6. Nur unu leganto, fakte legan-
tino, sendis la solvon, sed espere-
ble ne nur sxi sxatis la enigmon.
cxi-sube estas iom pli laboriga
enigmo. Provu solvi gxin, sed ankaux
sciigu nin, xu vi deziras trovi si-
milajn cerbostimulilojn en la pagxoj
de nia revuo.
Ciferalfabeta enigmo
Tiu enigmo kasxas aserton de nia
majstro sxangxante cxiun literon al
nombro. cxiu litero estas cxiam montr-
ata per la sama nombro, sed tiu nom-
bro ne rilatas al gxia pozicio en la
alfabeto, sed al kiam gxi aperas en
la kasxita frazo. Do la unua litero
de tiu frazo ricevas kaj cxiam kon-
servos numeron 1; la malsama litero
aperanta kiel dua ricevos la numeron
2 ktp.. Jen ekzemplo: la vorto "ba-
lailo" farigxos 1 2 3 2 4 3 5,
cxar 1 anstatauxis la unuan literon,
_b, 2 la duan literon _a, 3c la
trian literon _l; sekvas denove 2
cxar tie estas alia _a; poste 4 por
la kvare aperanta litero _i, denove
3 por _l kaj fine 5 por _o, kiu e-
stas la kvina litero renkontata. en
la malkasxenda frazo la nombroj ape-
ros sinsekve, alterne supre kaj mal-
supre, sen interspacoj, (sed nur en la brajla
teksto) tiel ke la
supra ekzemplo aperus kiel #a;c,d:e
- sed, en la enigmo, kiu kasxas tutan
frazon, la nombroj aperas kvinope,
por faciligi la kontrolon, sed sen a
jna rilato al la longeco de la trov-
endaj vortoj. Kaj fine, malgranda
helpo al kuragxuloj, kiuj riskos sian
mensan bonfarton en la solvado: la
nombro 5 cxiam kasxas la literon _n+
1 2 2 1 3 - 4 5 6 7 8 - 7 9 5 7 3 -
10 11 10 8 g*e=c ,"b,"h, e"a,,aj
,;i.c= ac,ac,:a ?ad"a? ae,i:d ?aj.e
Venontmonate vi eksci!!!
:::::::::::::::
Pri nia pagxaro en interreto
En la oktobra numero estis anoncita
la nova adreso de nia pagxaro. Mi kre-
dis, ke gxi jam funkcios, kiam niaj
membroj ricevos la paperan revuon.
Sxajnas tamen, ke transiro de pagxaro al
pagxaro
ne estas tiel bagatela kiel oni diris al
mi. Tamen mi insistas doni la novan a-
dreson, esperante ke cxi-foje, je la alveno de la
pa-
pera revuo en viajn manojn, gxi efek-
tive estos aktiva.
=red.=
kompletigaj informoj
pri esperanta ligilo
redaktoro: Pier Luigi da Costa
via S. Maria del Giudice 2369
IT-55100 Lucca
Italujo
(R.p.: dacostapl(cxe)gmail.com
komputilbrajla asisto: J. Jelinek
Roztocka 1001
CZ-514 01 _Jilemnice,
Cxehxio
(r.p.: lunalumo(cxe)atlas.cz)
(tel.: +420-481 543 200)
administrantino: Milena Jelinkova
Roztocka 1001
CZ-514 01 _Jilemnice,
Cxehxio
(r.p.: lunalumo(cxe)atlas.cz)
(tel.: +420-481 543 200)
por ricevi la revuon retposxte
skribu al: masenkoai(cxe)mail.ru
------------------------------------
kasisto: Pier Luigi da Costa
via di S. Maria del
Giudice 2369
IT-55100 Lucca, Italio
(r.p.: dacostapl(cxe)gmail.com)
banka konto
IT67C 01005 13702 0000 0000 2799
je la nomo Da Costa Libe)
cxe Banca Nazionale del Lavoro
(mallonge BNL) en Lucca
uea-konto de Libe: libk-p
jarkotizo: 15 euxroj
(la lasta numero de "Esperanta
Ligilo" legeblas ankaux en la retejo
de Libe: www.libe.info)